پرواز سوم جولای، زوایای پنهان، حقایق آشکار

کارشناسان در بررسی این قطعنامه بیش از هر نکته ای بر بی تفاوتی سازمان ملل و شورای امنیت صحه گذاردند چون تنها با پیشنهاد ایران است که شورای امنیت هیاتی را مامور رسیدگی به موضوع می نماید.

19سال پیش ، شورای امنیت پس از استماع سخنان دکتر ولایتی و جرج بوش در جلسه شماره 2821 خود در تاریخ 20 جولای 1988 (1367/4/29) طرح قطعنامه پیشنهادی را به عنوان قطعنامه شماره 616 تصویب نمود.
در این قطعنامه شورای امنیت ، ابراز تاسف عمیق خود را از سقوط یک هواپیمای غیر نظامی ایران ایر در پرواز برنامه ریزی شده بین المللی 655 ، برفراز تنگه هرمز به وسیله موشک شلیک شده از ناو جنگی وینسنس آمریکا اعلام نمود.
علاوه بر تاسف عمیق ، همدردی صمیمانه وتسلیت، شورای امنیت سازمان ملل از تصمیم سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد گروه تحقیق جهت بررسی تمام حقایق موجود و جنبه های فنی زنجیره حوادث مربوط به این پرواز و انهدام هواپیما و همچنین از اعلام ایالات متحده آمریکا وجمهوری اسلامی ایران مبنی بر تصمیمشان برای همکاری با بررسی سازمان هواپیمای کشوری استقبال می کند.
براساس این قطعنامه شورای امنیت از تمامی اعضای کنوانسیون 1944 شیکاگو در مورد هواپیمای کشوری بین المللی در خواست می کند که در همه شرایط، مقررات ورویه های سلامت هوانوردی کشوری را رعایت نماید.
کارشناسان در بررسی این قطعنامه بیش از هر نکته ای بر بی تفاوتی سازمان ملل و شورای امنیت صحه گذاردند چون تنها با پیشنهاد ایران است که شورای امنیت هیاتی را مامور رسیدگی به موضوع می نماید.
البته بسیاری براین عقیده اند که با توجه به ساختار شورای امنیت و جو فشار و تهدید که در هنگام تصویب قطعنامه 616 علیه جمهوری اسلامی ایران وجود داشت و نیز وضعیت جبهه های جنگ در آن زمان می توان صدور این قطعنامه را نوعی موفقیت برای جمهوری اسلامی ایران به حساب آورد.
در بررسی سانحه نیز مشخص گردید که هواپیمای مسافربری برفراز آب های ایران مورد هدف واقع و در حوالی جزیره هنگام سقوط کرده است. قبل از این واقعه نیز نیروهای آمریکایی به هواپیماهای گشت ایرانی از لحظه برخاستن از باند بندر عباس تا لحظه فرود اخطار می داداین بدان معنا بود که نیروهای آمریکایی حتی برفراز خاک جمهوری اسلامی ایران نیز هواپیمایی ایران را مورد تهدید قرار دادند.
در تحقیقات تکمیلی مشخص گردید که نیروهای نظامی آمریکا مستقر در آبهای خلیج فارس و دریای عمان در زمان حادثه و قبل از آن عملا" تمامیت ارضی ایران را با استفاده از انواع ترفند ها مورد تجاوز قرار داده و به انحاء مختلف کشتی ها و هواپیماهای ایران را مورد تهدید قرار می دادند.
اما با توجه به مستندات فوق عملا" شورای امنیت در قضیه مطروحه با جو حاکم بر شورا به راحتی از کنار قضیه گذشته و دولت ایران را به اجرای قطعنامه 598 سوق داده است و نهایتا حمایت کامل نسبت به ایمنی هواپیماهای بین المللی و به ویژه ممنوعیت مطلق توسل به زور که در ضمیمه دوم کنوانیسیون شیکاگو مورد تاکید قرار گرفته و به صورت قاعده مسلم حقوق بین المللی در آمده است از طرف شورای امنیت کاملا نادیده گرفته می شود.
پس از آن نیز سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی (ایکائو) تنها به ابزار تاسف و تسلیت به بازماندگان بسنده می کند.
به دلیل حاکمیت چنین اوضاعی بر سازمان ملل متحد، آمریکا پس از سرنگونی هواپیما اعلام نمود که در نظر ندارد هیچ تجدید نظری در دستورات جنگی موجود به عمل آورد و با ورود نیروهای شورای امنیت در خلیج فارس به کرات مخالفت نمود .

ناو جنگی آمریکایی «وینسنس » که در تاریخ هفتم خرداد از بندر «سان دیه گو» وارد خلیج فارس شده بود به قصد یک ماجراجویی هوایی به آبهای مرزی ایران نزدیک شد. «ایچنرمارک» قلب این رزم ناو به شمار می رفت و وظیفه اصلی آن کشف هدف های پرنده ، اعم از موشک ، هواپیما و پردازش اطلاعات، تعقیب صدها هدف به طول همزمان و کنترل آتش آنها بود، همچنین این رزم ناو به موشک های زمین به هوا با برد 408 کیلومتر نیز مجهز بود.
چند لحظه پیش از ورود هواپیمای ایرباس 300 به منطقه کنترل هوایی امارات در محلی به نام مولبیت خلبان به مرکز کنترل هوایی کشور اطلاع داد که قصد دارد به 14 هزار پایی صعود کند.
در این لحظه ناو وینسنس که خود را به بهترین و نزدیکترین موقعیت رسانده بود به دستور ناخدا «ویل راجرز» فرمانده ناو، موشک استاندارد 2 به سوی پرواز 655 شلیک کرد. ناگهان هواپیما از صحنه رادارهای زمینی محو شده و در طوفانی از دود و آتش به پهنه آبهای نیلگون خلیج فارس فرو روفت.
با عدم اطلاع از سرنوشت هواپیما برج مراقبت فرودگاه بندر عباس، در تماس با دوبی، پیگیر سرنوشت پرواز فوق شد ولی آنها اظهار بی اطلاعی کردند. بلافاصله ستاد تامین استان هرمزگان وضعیت اضطراری اعلام و فعالیت خود را آغازنمود.
با شناسایی دقیق محل سقوط ، چرخبال ها و شناورها به موقعیت 26 و 42 عرض شمالی و 56 درجه و 3 دقیقه طول شرقی منتقل شدند.
بلافاصله پس از این جنایت هولناک ، مقامات آمریکایی اعلام کردند که یک فروند هواپیمای اف 14 جمهوری اسلامی ایران را مورد هدف قرار داده اند. پس از روشن شدن نوع هواپیما، آمریکایی ها سعی کردند تا به نحوی وانمود کنند که در این مورد مرتکب اشتباه شده اند، اما شواهد بعدی این نظر آنان را کاملا مردود جلوه داد.
مقامات نظامی آمریکا اعلام کردند که هواپیمای ایرباس در خارج از دالان هوایی پرواز می کرده و رزم ناو آمریکایی نیز هفت بار اخطار رادیویی برای هواپیمای ایران مخابره کرده ولی جوابی دریافت نکرده است.اما شواهد نشان از واقیعتهای دیگری داشت . ۱۹ سال پیش در روز یکشنبه 12 تیرماه 1367 هواپیمای ایرباس 300 هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران با 290 سرنشین شامل 156 مرد ، 53 زن و 57 کودک 2 تا 12 ساله و 8 کودک زیر دو سال که 42 نفر آن با ملیت های یوگسلاو، پاکستانی، هندی، عرب و 16 خدمه پروازی راس ساعت 10:17 صبح به مقصد دوبی به پرواز درآمد.
هنوز چند ساعتی از اصابت موشک ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران نگذشته بود که رونالد ریگان رئیس جمهوری و دریا سالار ویلیام کراو و رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا تائید کردند که هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو آمریکایی وینسنس سرنگون شده است .

این دو در توجیه این عمل جنایتکارانه ادعا کردند که هواپیمای ایرانی اشتباها " مورد اصابت موشک ناو آمریکایی واقع شده است.
یک مقام نظامی ایران در آن روز به بیان جزئیات ماجرا پرداخت و گفت : در زمان گشت زنی قایقهای ایرانی مورد تهاجم نیروهای آمریکایی در خلیج فارس واقع شدند و خدمه قایقها به مقابله با ناو آمریکایی پرداختند در جریان این درگیری چند فروند چرخبال آمریکایی بر فراز قایقها به پرواز درآمدند و به سوی قایقها شلیک نمودند.
وی ادامه داد: در زمان تشدید درگیری نیروهای ایرانی موفق به انهدام یک فروند هلیکوپتر آمریکایی شدند دقایقی بعد یک فروند هواپیمای مسافری ایران در حالی که در جزیره هنگام در حال پرواز بود هدف دو فروند موشک سطح به هوای این رزمناو واقع شد.
در حالی که مقامات آمریکایی هنوز مدعی بودند که هواپیمای مورد هدف واقع شده یک فروند اف _ 14 بوده است خبرگزاری آسوشیتدپرس از منامه گزارش داد که کنترل رادیویی یک مجموعه مکالمه میان دو فروند کشتی جنگی انگلیسی نشان می‌دهد که یک فروند هواپیمای ایرباس ایرانی مورد هدف قرار گرفته است.
آیت ا... خامنه ای که در آن زمان رئیس جمهوری کشور بود طی پیامی خطاب به امت مسلمان ایران نسبت به عواقب جنایت اخیر آمریکا هشدار داد و دولت و شخص رئیس جمهور آمریکا را مسئول پیامدهای بعدی این جنایت دانست.بلافاصله پس از محرز شدن وقوع ماجرا دکتر ولایتی وزیر امور خارجه ایران تمامی عواقب فاجعه فوق را متوجه دولت آمریکا و کشورهایی دانست که از آن برای حضور در منطقه دعوت کرده اند.
ولایتی گفت: دولت جمهوری اسلامی ایران همانگونه که به کرات اعلام داشته است بار دیگر تاکید می کند که رفع بحران و تشنج در خلیج فارس موکول به خروج سریع نیروهای آمریکا از خلیج فارس است و از کلیه ملل و دول صلح طلب و طرفدار حق و عدالت و مجامع بین المللی انتظار داریم دولت متجاوز آمریکا را به خاطر این جنایت هولناک قویا" محکوم کنند.
شهید ستاری فرمانده نیروی هوایی ارتش نیز طی مصاحبه ای اظهارات رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا در ارتباط با هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری را کذب محض تلقی کرد و یادآور شد که این گونه دروغهای ضد و نقیض نمی تواند جنایات آمریکا را توجیه کند .
خاویر پرز دکویار دبیر کل سازمان ملل نیز که پس از گفتگو با سیروس ناصری نماینده ایران در دفتر سازمان ملل در ژنو سخن می‌گفت اظهار داشت: نمی تواند کاری جز محکوم کردن آنچه که ظاهرا" یک خطای فاجعه آمیز به نظر می‌رسد صورت دهد.
این اظهار تاسفها که هر لحظه دامنه آن وسیع تر می‌شد به داخل آمریکا نیز کشانده شد به طوری که ریگان طی پیامی که از طریق سفیر سوئیس در تهران به دولت ایران تحویل شد تاسف عمیق خود را اظهار داشت.
رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز اظهار داشت: رونالد ریگان می‌بایست در عذرخواهی به خاطر سرنگونی هواپیمای مسافربری ایرانی تاکید بیشتری می‌کرد.
وی ضمن تاکید بر این که این واقعه یک اشتباه هولناک بوده است فرمان شلیک را توجیه کرد و افزود: با وجود تمامی نبوغمان نتوانسته ایم دستگاه و یا راداری اختراع کنیم که مقصود خلبان یک هواپیما را نمایان سازد.
در همان زمان که این ابراز تاسفها از همه سو به سمت ایران سرازیر بود یونایتدپرس گزارش کرد که ریگان در نامه ای خطاب به کنگره آمریکا این حادثه را رویدادی قابل درک خوانده و اضافه کرد : نیروهای آمریکا آماده اند به اقدامهای بیشتری در جهت حفاظت از واحدهای خود دست بزنند و این عمل بر اساس حق دفاع از خود صورت گرفته است.
ریگان در این نامه آورده بود: از نظر ما این حادثه تمام شده تلقی می‌شود و سرنگونی یک هواپیمای ایرانی نیز موجب خروج کشتی های جنگی آمریکایی از خلیج فارس نخواهد داشت.
پس از سقوط هواپیمای مسافربری ایرانی و همزمان با اظهارات مقامات دو کشور موج تاثر و نفرت مردم جهان از فاجعه فوق لحظه به لحظه افزایش یافته و بازتاب گسترده آن دولتها را متوجه خود می‌سازد.

به دنبال اظهار نظر دولتمردان ایران و آمریکا و روشن شدن عمق فاجعه سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو آمریکایی، جامعه جهانی لبریز از نفرت و انزجار شد.

دولت سوریه در اولین واکنش رسمی نسبت به این جنایت آمریکا طی بیانیه ای اعلام کرد: کشورش سرنگونی هواپیمای ایرانی را توسط ناو آمریکایی به عنوان جنایتی شنیع محکوم کرده و از افکار عمومی جهان می خواهد در برابر این جنایت که نشانگر زشت ترین شکل ترور است و باعث می شود مردم در ترس و اضطراب دایم به سر برند، فریاد برآورند.
شاذلی بن جدید ریس جمهوری الجزایر با ارسال تلگرامی به رئیس جمهور ایران همدردی و تسلیت خود را اعلام کرد و لئوتیندمن وزیر امور خارجه بلژیک نیز حیرت عمیق خود را از هدف قرار گرفتن هواپیمای مسافربری بیان نمود.
دولت بن نیز نسبت به این فاجعه ابراز وحشت کرد. سخنگوی دولت آلمان گفت: این فاجعه وحشتناک بر لزوم فوری جهت اعمال یک آتش بس تاکید می کند.
اتحاد جماهیر شوروی، وزارت خارجه لهستان، رئیس جمهوری اتریش، نخست وزیر لبنان، وزیر امور خارجه ایتالیا، راجیو گاندی نخست وزیر هند، دانیل اورتگا رئیس جمهوری نیکاراگوئه، جمهوری خلق چین و دهها کشور دیگر نیز نسبت به وقوع این جنایت هولناک ابراز انزجار نمودند.
راهپیمایی هایی نیز در لس آنجلس آمریکا، کانادا، نیجریه، امارات، سوریه و نقاط دیگر جهان صورت گرفت که عموما سفارت آمریکا را مورد هدف قرار داده بود.
اسقف کلیسای کانتربری انگلیس نیز از فاجعه حمله موشکی آمریکا به هواپیمای مسافری ایران اظهار تاسف کرد و خواستار ابلاغ مراتب همدردی کلیسای کانتربری انگلیس به ملت و دولت ایران شد.
لارپوبلیکا پرتیراژ ترین روزنامه ایتالیا با اختصاص سرمقاله خود به کشتار سرنشینان ایرانی می نویسد: تاکنون پاسخ آمریکا به ایران و بقیه جهان از یک عذرخواهی ساده تجاوز نکرده است و این برای کشوری که ادعای برتری دارد ناچیز است.
روزنامه کوزیره دلاسرا نیز می نویسد: موشک ناو آمریکایی، در تهران، واشنگتن و مسکو تاثیرات گوناگونی بر جای گذارد اما در واقع کشوری که بیش از همه آسیب دید آمریکا است. اجساد شناور مسافرین بیگناه ایرانی تصویر زشتی از آمریکا بر جای گذاشت که به سختی قابل جبران خواهد بود.
روزنامه هلی گازته چاپ استانبول در تیتر یک خود نوشت: دنیا به آمریکا لعنت می فرستد، و ادامه داد: ادعاهای رهبران واشنگتن در مورد اتفاقی جلوه دادن حمله ناو جنگی آمریکا به هواپیمای مسافری غیر قابل قبول است.
روزنامه تایمز ایرلند نیز در سرمقاله خود فاجعه سرنگونی هواپیمای غیر نظامی ایرانی را جنایت ضد بشری ناو جنگی آمریکا معرفی کرد.
روزنامه های سوریه و لبنان نیز به کرات به بیان این واقعه و محکومیت آن پرداختند.
اما بسیاری که به نتایج تحقیقات کارشناسی خوش بین بودند هرگونه اعلام نظر و محکومیتی را منوط به گزارش کار کارشناسان دانستند.
لیکن نتیجه گزارش بازرسان و کارشناسان نیز ابعاد این جنایت مخوف را هر چه بیشتر به نفع ایران و به زیان آمریکا روشن نمود.
قطعات متلاشی شده هواپیما و اجساد سرنشینان آن دقیقا در سواحل جنوبی جزیره هنگام و در داخل آبهای ایران پراکنده شده بودند که این محل درست در زیر مرکز دالان هوایی بین المللی بندرعباس - دبی قرار دارد و نشان می دهد که هواپیما در مسیر پیش بینی شده در حال پرواز بوده است و از طرفی نشاندهنده آن بود که ناو وینسنس در آبهای فلات قاره ایران بوده و در آبهای بین المللی نبوده است.
کارشناسان اعلام نمودند که هواپیمای مسافربری ایرباس از نظر حجم، شکل، اندازه و توانایی پرواز کاملا با هواپیمای اف 14 متفاوت است و رادارهای ناو به راحتی قادر به تفکیک این دو از هم بوده است.
ارتباط کلامی و ارتباط ناوبری نیز به راحتی می توانست ماهیت هواپیما را برای ناو آمریکایی مشخص سازد.
همچنین مقامات ناو آمریکایی ادعا کرده بودند که سه اخطار روی باند نظامی فرستاده اند ولی پاسخی دریافت نکرده اند اما بازرسان و کارشناسان دریافتند که این سه اخطار را هیچ منبعی دریافت نکرده است و این ادعا نیز واهی بوده است.
اما علیرغم نظر کارشناسی که سرنگونی هواپیمای ایرانی را کاملا عمدی تشخیص می داد و ادعاهای دولتمردان آمریکایی را به کلی رد می نمود، هیچگاه هیچ بیانیه ای در محکومیت عاملین یا مسببین این فاجعه صادر نشد و هیچ محکمه ای رای به محکومیت مقصر نداد. 15 سال از این واقعه گذشت و آبهای نیلگون خلیج فارس همچنان از وهم این فاجعه به خود می لرزد و اجساد غوطه ور را به یاد می آورد که چگونه پنجه در آب انداخته، خفته اند.